مینو آریانفر:
وارد شهرکه می شوی در لحظه ها حبس می شوی، جای گلوله ها روی درب و دیوارهای قدیمی، قدیمی تر از انقلاب ۵۷، بوی عطر شهادت، سکوت، آفتاب سوزان، شهری که رنگ از رخسارش پریده!
حس و حال عجیبی پیدا می کنی ناخواسته خودت را میان آتش و دود و بوی باروت و زوزه گلوله های خمپاره گم میکنی، صدای صفیر گلوله ها موی بر تنت سیخ میکند، بی اختیار چشمانت را می بندی ، همه جا تاریک می شود روشنایی آرام آرام از فرا سویت رخت برمی بندد، اینجا کجاست !؟
آن گاه می فهمی که روشنی چشمهایت را سال هاست که پشت پنجره های این شهر، پشت خاکریزهایش لابه لای خاک سنگرها و خانه های آوار شده، روی سیم های خاردار، میان دستهای تاول زده و لباس های خون الود پاره پاره جا گذاشته ای،
کارون و اروند را پارو میزنی ، آنها دل بزرگی دارند، کارون و اروند فراموش نکرده اند، پیکرهای خراشیده از ترکش ها را.
نگاه داغدار خورشید، نخلهای پریشان و اشفته، دهلیز های قلبت را بدرد می اورد ، وقتی از میان کوچه هایی که صدای چر چر زنجیر چرخ تانکهای دشمن را به حافظه سپرده اند، میگذری، صدای فریاد پدران بی پناه، ضجه مادران داغدار، فریاد کودکان آواره، در گوشت می پیچد، نواهایی که به گلوله بسته شدند، درد، خون و آوار کوچه های شهر را در غمی سنگین فرو برده است ، آینجاست که بغضی سنگین گلویت را می فشارد. اینجا کجاست !؟
رنگ سرخ بلوارهای شهر و میدان های بهم ریخته شهر، که با اتوموبیل های سوخته شده دهه چهل تزئین شده اند،غبار از سر و روی اسمان می بارد، شاید امیدی برای بازگشت بهار باشد. وقتی آرام آرام کوچه هارا قدم زدی نگاهت برمی گردد، چشمانت باز می شود، اینجا خرمشهر است، شهر خون، خاک، آفتاب، گلوله و آتش! من آن گاه کودکی بیش نبودم، اما از داستانها شنیده ام، ممد که نبود خرمشهر را خدا آزاد کرد و مردان خدا هرچند آنها هم نماندند و رفتند ، آنها رفتند، نیستند ، اما ( هستند ) جنگ بود … جنگ بود که خاطرمان را تلخ کرد، جنگ بود که سکوت شبها را با صدای صفیر گلوله ها شکسته بود، جنگ بود که خونها ریخت ، یتیمها پرورش داد .و رویای شادی، لبخند و آغوش پداران را از کودکان شهر گرفت ، دخترکان شهر را آوره کرد، من دختر بچه ای بیش نبودم، اما بعد ها از روایت فتح، به داستانهایی رسیدم که گاهی روحم را تسخیر کرد. همانگونه که خرمشهر تسخیر شد. و نسل های آینده هم با ورق زدن تاریخ جنگ و خرمشهر، واقعیات تلخ روحشان تسیخرخواهد شد.
یادی می کنیم ازشیر مردان و شیرزنانی که جان باختند، اما همواره زنده اند، یادی می کنیم از ویرانه های اوار شده خرمشهر، کوچه های بغض الود خرمشهر که هنوز فراموش نکرده است، شجاعت دلاورمردان و شیرزنان ایرانی در دفاع از ساحل اروند، خون هایی را که بر زمین میریخت و زیر افتاب تفتدیده می شد.
اما وقتی آلبوم خاطرات گذشته را باز می کنی، خاطرات را که ورق میزنی، سرنوشت تلخ خرمشهر از این قرار است، پس از تجاوز ارتش و ستون های زرهی کشور همسایه به ایران زمبن، خرمشهر پس از ۳۴روز مقاومت دلیرانه نیروهای مردمی و اندک نیروهای بازمانده از یگانهای نظامی در ۴آبان ۱۳۵۹ به اشغال دشمن درآمد و ۱۹ماه پس از اشغال در سوم خرداد ۱۳۶۱با عملیات بیت‌المقدس آزاد شد.
این عملیات با رمز یاعلی بن ابیطالب(ع)، ساعت ۳۰دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱
آغاز شد و طی ۳مرحله و ۲۵روز به نتیجه رسید.
اری خرمشهر ازاد شد، وقتی که محمد فخری بر مزار شهید محمد جهان آرا می خواند” ممد نبودی، ببینی شهر آزاد گشته ، خون یارانت پر ثمر گشته، آری خرمشهر برای همیشه از چنگال دشمنی خون ریز آزاد گشت، وقتی که غلامعلی کویتی پور با نوای ماندگارش ممد نبودی را دوباره و دوباره تکرار کرد.
در جریان آزادسازی خرمشهر حدود ۱۶ هزار نیروی عراقی کشته و زخمی شدند و همچنین ۱۹ هزار نفر نیروی عراقی به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند.
ایران در جریان عملیات ۲۶ روزه بیت‌المقدس که به آزادی خرمشهر انجامید ۶٬۰۰۰ کشته (۴٬۴۶۰ کشته سپاه و ۱٬۰۸۶ کشته ارتش) و ۲۴ هزار مجروح داد.
نتایج نظامی به دست آمده از عملیات بیت‌المقدس :
ـ آزاد سازی ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک کشور اسلامی از جمله خرمشهر و تأمین ۱۸۰ کیلومتر خط مرزی
ـ ۱۹ هزار اسیر و ۱۶ هزار کشته از دشمن
ـ انهدام ۶۰ فروند هواپیما ، ۳ فروند هلی‌کوپتر، ۴۱۸ دستگاه تانک و نفربر، ۳۰ قبضه توپ، ۴۹ دستگاه خودرو.
ـ غنایم به دست آمده : یک فروند هلی‌کوپتر، ۱۰۵ دستگاه تانک و نفربر و ۵۶ دستگاه خودرو.
آزادسازی خرمشهر از اهداف اصلی عملیات بیت‌المقدس در خلال جنگ ایران و عراق بود، که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران (به فرماندهی علی صیاد شیرازی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به فرماندهی محسن رضایی) انجام گرفت. بعد از این نبرد، شهر خرمشهر پس از ۵۷۶ روز اشغال توسط نیروهای ارتش عراق، در روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ توسط نیروهای مسلح ایران بازپس گرفته شد.
[فتح خرمشهر بازتاب جهانی داشت و عراق با از دست دادن خرمشهر، از نظر سیاسی تکیه‌گاهش را برای مذاکره از دست داد.
این نبرد از لحاظ نظامی، به‌عنوان نقطهٔ عطفی در تاریخ جنگ ایران و عراق شناخته می‌شود.
