در گفت‌وگو با سرپرست دفتر زمین‌شناسی کهگیلویه و بویراحمد مطرح شد آیا یاسوج زلزله مخرب راتجربه خواهدکرد؟ وفایی در مورد اینکه زلزله اخیر یاسوج و سی‌سخت در کدام تعریف جای دارد نیز گفت که خوشبختانه بعد از زمین‌لرزه ۵.۳ ریشتری سی‌سخت زمین‌لرزه‌های با قدرت کمتری و با سیر نزولی داشتیم که پس‌لرزه هستند و می‌توانیم […]
وفایی در مورد اینکه زلزله اخیر یاسوج و سی‌سخت در کدام تعریف جای دارد نیز گفت که خوشبختانه بعد از زمین‌لرزه ۵.۳ ریشتری سی‌سخت زمین‌لرزه‌های با قدرت کمتری و با سیر نزولی داشتیم که پس‌لرزه هستند و می‌توانیم بگوییم که گسل‌ها در حال آرام شدن هستند.
فریادجنوب ، سرپرست دفتر زمین‌شناسی کهگیلویه و بویراحمد گفت که علم روز دنیا می‌گوید که در این استان زلزله بالای ۶ ریشترنخواهد آمد؛ او ازنگاه علمی به بسیاری ازابهامات و مسائل مطرح شده این روزها پاسخ داد.
به گزارش فریادجنوب ،زمین‌لرزه ۵.۳ ریشتری در شهر سی‌سخت حدود ۱۲ روز است که خواب را بر مردم استان کهگیلویه و بویراحمد حرام کرده است.
مردم هر لحظه منتظر یک زمین‌لرزه هستند و مرتبا شایعاتی در مورد وقوع زلزله در جریان است؛ کمتر کسی در شهرهای یاسوج، سی‌سخت و مناطق اطراف در خانه‌ها هستند؛ مردم کار و زندگی خود را تقریبا رها کردند و در چادرها اوقات می‌گذرانند.
بسیاری از مردم شهرستان‌های بویراحمد و دنا به مسافرت رفتند، مدارس زودهنگام تعطیل شدند و اضطراب و دلهره شهر را فراگرفته است اما واقعیات زمین‌لرزه چیز دیگری است.
طهمورث وفایی، کسی است که عمرش را در زمین‌شناسی گذرانیده و اکنون سرپرست دفتر زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی یاسوج است؛ او در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای به تشریح وضعیت موجود و امکان وقوع زمین‌لرزه جدید در بویراحمد و دنا پرداخته است.
زلزله و پیش‌لرزه چیست؟
ابتدا از او در مورد تعریف زمین‌لرزه و پیش‌لرزه و پس‌لرزه پرسیدم که او گفت: زمین از صفحات مختلفی تشکیل شده که به صورت افقی در کنار همدیگر قرار گرفتند و دائما در حال حرکت هستند؛ این صفحات گاهی از هم دور و گاهی به هم نزدیک می‌شوند و گاهی از کنار یکدیگر رد می‌شوند که در اثر این حرکات و فشارهایی که به هم وارد می‌کنند، شکستگی‌هایی در صفحات زمین (پوسته جامد زمین) به وجود می‌آید که آن لحظه شکستن را زلزله می‌گوییم و امواج لرزشی دارد و در سطح زمین باعث لرزش با شدت و ضعف می‌شود.
در مورد پیش‌لرزه و پس‌لرزه نیز وقتی یک لرزشی با درجات کمتر رخ دهد و همین‌طور بیشتر شود تا یک زلزله بزرگ بیاید، و روندی صعودی داشته باشد پیش‌لرزه است اما اگر یک زلزله‌ای بیاید و لرزه‌های بعدی آن کمتر باشند و سیر نزولی داشته باشد، در تعاریف علمی پس‌لرزه هستند.
زلزله اخیر سی‌سخت به سمت پس‌لرزه پیش می‌رود
وفایی در مورد اینکه زلزله اخیر یاسوج و سی‌سخت در کدام تعریف جای دارد نیز گفت که خوشبختانه بعد از زمین‌لرزه ۵.۳۳ ریشتری سی‌سخت زمین‌لرزه‌های با قدرت کمتری و با سیر نزولی داشتیم که پس‌لرزه هستند و می‌توانیم بگوییم که گسل‌ها در حال آرام شدن هستند.
او گفت که در منطقه زاگرس، صفحات زیرزمینی عربستان ۵۰ میلیون سال است که هر سال سه سانتی‌متر به صفحه ایران نزدیک می‌شوند و این نزدیک شدن صفحات باعث شکستگی‌ها در عمق کمتر از۱۰ کیلومتری زمین و وقوع زلزله می‌شوند.
آیا ممکن است به هر دلیلی، زلزله بالای ۶ ریشتری در یاسوج رخ دهد؟
از او پرسیدم با این تعریفات آیا ممکن است به هر دلیلی زلزله‌ای بالاتر از ۶ ریشتر دراستان کهگیلویه و بویراحمد رخ دهد که او پاسخ داد: در طول ۱۰۰۰ سال اخیر با مستندات علمی و ثبت دستگاه‌های روز دنیا، در این منطقه از زاگرس زلزله‌ای بالاتر از ۶ ریشتر نداشتیم و اکنون بر اساس دلایل علمی و دوره بازگشت می‌توان پیش‌بینی کرد که زلزله‌ای بالاتر از۶ ریشتر در راه نخواهد بود.
وفایی در پاسخ به این سؤال که آیا فقط باید نگران زلزله بالای ۶ ریشتر باشیم، هم توضیح داد: سازه‌های علمی با رعایت اصول ساخت و ساز زلزله‌هایی با قدرت ۶.۵ و ۶.۷ ریشتر را به راحتی تحمل می‌کنند و ما انتظار وقوع چنین زمین‌لرزه‌ای را در ایناستان نداریم.
از سرپرست دفتر زمین‌شناسی یاسوج پرسیدم، یعنی مردم با خیال راحت بخوابند؟
آیا مردم راحت بخوابند؟
پاسخ او به این سؤال این بود که ما در یک منطقه زلزله‌خیز هستیم و نمی‌شود قطعی گفت زلزله تمام شده است اما بر اساس علم روز دنیا و رصد تاریخ زلزله در این مناطق می‌شود با قاطعیت گفت که اگر زلزله‌ای هم باشد زیر ۶ ریشتر خواهد بود که جای نگرانی نیست.
بنابراین توصیه من به مردم این است که آرامش خود را حفظ کنند؛ هر لحظه ممکن است زمین‌لرزه‌ای زیر ۵ و ۶ ریشتر داشته باشیم ولی خطر جدی برای مردم ندارند.
در مقابل این پاسخ او، بحث ایمن نبودن برخی ساختمان‌ها و بافت فرسوده و اینکه مردم در ساختمان‌ها بخوابند یا چادرها را مطرح کردم.
وفایی ادامه داد که در ساختمان‌های نو و ایمن که جای هیچ نگرانی نیست اما اگر ما انسان‌ها ساختمان ناایمن می‌سازیم و اصول علمی زلزله را در ساخت و سازها رعایت نمی‌کنیم، دیگر تقصیر زلزله نیست و توصیه ما این است که در این نوع ساختمان‌ها، مردم در نقاط امن همان ساختمان‌ها بخوابند و هیچ نیازی به چادر و آوارگی نیست چرا که قرار نیست زلزله‌ای بیاید که حتی این ساختمان‌ها را هم تخریب کند هر چند در این مورد احتیاط و رعایت نکات ایمنی ضروری‌تر است.
پیش‌بینی زلزله و شایعات عجیب و غریب
موضوع بعدی مورد سؤال از آقای وفایی، بحث شایعاتی در مورد وقوع زلزله و درست بودن یکی از این پیش‌بینی‌ها بود.
او گفت که دانشمندان دنیا هنوز نتوانستند زمان زلزله را پیش‌بینی کنند و با قاطعیت می‌گویم که زمان وقوع زلزله قابل پیش‌بینی نیست اما آنچه قابل پیش‌بینی است مکان زلزله و قدرت آن است و اینکه در این مناطق زلزله بالای ۶ ریشتر نخواهیم داشت؛ گسل‌های زمین در ابتدای فصول گرم و سرد فعال‌تر می‌شوند.
در مورد شایعه‌ای که تقریبا درست از آب درآمد، کاملا تصادفی بوده هر چند وقوع پس‌لرزه با قدرت کمتر از زلزله اول امری طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
شایعه آتش‌فشان و گرم شدن آب چشمه‌میشی هم کاملا کذب و غیرعلمی بود؛ در کشور ایران در دماوند، تفتان، بزمان، سهند و سبلان آتش‌فشان داریم که خاموش هستند و کوه‌های دنا هرگز آتش‌فشان ندارند.
حادثه ریزش کوه و جاری شدن سنگ‌ها و مواد آهکی زمین که سفید رنگ هستند، امری عادی بوده است.
مردم باید از این جو روانی بیرون بیایند و وضعیت را تغییر دهند ولی از امروز هر ساخت و سازی را متناسب با اصول مهندسی ساختمان انجام دهند؛ مسئولین امر نیز برای بافت‌های فرسوده در شهرهای این استان فکری کنند و ساختمان‌های با عمر بالای ۴۰۰ سال را نیز به بافت فرسوده اضافه کنند و به تدریج آنها را مقاوم و نوسازی کنند.
نش کوه و کوهستان در بزرگای زلزله
از او پرسیدم آیا کوهستانی بودن استان کهگیلویه و بویراحمد در زلزله نقشی دارد که او پاسخ داد: امواج ناشی از وقوع زلزله (شکستگی صفحات پوسته زمین) برای عبور و رسیدن به سطح زمین به یک محیطی نیاز دارند که بدون شک محیط کوهستانی و جنگلی عبور این امواج را سخت‌تر می‌کنند.
به طور کلی جنس و مقاومت لایه‌های زمین در بزرگای زلزله نقش دارند و استان ما از این حیث شرایط خوبی دارد و برخی لایه‌های نمکی امواج زلزله را مهار می‌کنند اما زلزله‌ها در مناطق گرمسیری، کمی قدرتمندتر و خطرناک‌تر هستند.
در طول ۱۵۰۰ کیلومتر رشته‌های زاگرس فقط در منطقه قیر و کارزین، کرمانشاه و لار امکان وقوع زلزله بیش از ۶ ریشتری وجود دارد.
سرپرست دفتر زمین‌شناسی شب‌های بعد از زلزله را کجا می‌خوابد؟
از او پرسیدم بدون تعارف خود شما هم از این زلزله‌ها ترسیدید؟ آیا در خانه ماندید یا در چادرها که پاسخ داد من با کمال آرامش در خانه‌ام می‌خوابم و نگران زلزله مخرب در این منطقه نیستم؛ اتفاقا خانه‌ام قدیمی است اما محکم است؛ به طور کلی خطر نسبی زلزله اینجا کم است.
وفایی حرف پایانی‌اش این بود که این زلزله باید تجربه‌ای شود به علم اهمیت دهیم، اگر خانه‌ای می‌سازیم اگر می‌خواهیم خط لوله آب، برق و گازی عبور دهیم حداقل بررسی کنیم آن منطقه به لحاظ زمین‌شناسی چه وضعیتی دارد؛ در همین حادثه قطع آب برخی روستاها از جمله گنجه‌ای، اگر نکات علمی، ایمنی و زمین‌شناسی رعایت می‌شد هرگز آن لوله‌های خط انتقال آسیب نمی‌دیدند
