فریادجنوب:نوزدهم دی ماه، سالروز شروع عملیات عملیات کربلای 5 است ، عملیاتی که در شرایط دشوار سنگینی پس از عملیات کربلای 4 صورت گرفت ، عملیاتی که باید پیروزی آن تضمین می گردید و از جنبه نظامی و سیاسی بسیار ارزشمند باشد، چرا که بنا بود، آثار نامطلوب عدم فتح کربلای 4 را جبران نماید.
پس هنگام انتخاب منطقه عملیات کربلای 5، آنچه اوضاع را پیچیده تر می کرد، این بود که تنها انجام یک عملیات نمی توانست موثر باشد و ضمن اینکه عملیات باید با پیروزی توام باشد و البته سرعت عمل نیز نقش تعیین کننده ای در این عملیات داشت.
لذا به رغم شرایط دشوار پیش آمده و سختی زمین شلمچه ، لاکن ضرورت غیر قابل انکار ادامه جنگ در آن موقعیت و لزوم تسریع در تصمیم گیری پس از عملیات کربلای 4، سبب گردید که صرفا برای انجام تکلیف و با امید به نصرت الهی، تمامی نیروهای خودی اعم از رزمندگان و فرماندهان برای عملیات بزرگ کربلای 5 آماده شوند .

عملیات در یک نگاه
عملیات کربلای ۵ که یکی از بزرگترین عملیات‌های رزمندگان در طول جنگ تحمیلی بود، در ۱۹ دی‌ماه سال ۱۳۶۵ با رمز یازهرا (س) در منطقه‌ شلمچه‌ و شرق بصره‌ آغاز شد. این عملیات از جبهه جنوب شلمچه و شرق بصره در منطقه‏ای به وسعت ۱۵۰ کیلومتر مربع، با هدف آزادسازی شلمچه، جزایر و مناطق شرق بصره، انهدام ماشین جنگی عراق و جلوگیری از تهاجم به شبه جزیره فاو ، پاسخ دندان‏شکن به شرارت‏های دشمن در بمباران مناطق مسکونی، در سه مرحله با ۲۲ لشکر از سه قرارگاه آغاز شد و تا ۸ اسفند به مدت پنجاه روز به طول انجامید.
جبهه ایران و عراق به خونین ترین روزهایش رسیده بود و تمام قدرت در دو طرف صحنه ی نبرد در زمین محدود شلمچه به میدان آمده بود. عراق حدود دو سوم استعداد ارتش خود یعنی 180 تیپ را وارد منطقه نبرد کرد .
در این عملیات 30هزار نفر از رزمندگان به شهادت رسیده و یا مجروح شدند.
سپاه در عملیات کربلای 5 آسیب جدی دید و در این عملیات هم حدود 350 نفر از فرماندهان شامل فرمانده لشکر و تیپ ، جانشین آنها ، معاونین و فرمانده گردان های سپاه به شهادت رسیدند از جمله :
عارف و مهاجر الی الله حجت الاسلام میثمی نماینده امام در قرارگاه خاتم الانبیاء
سردار بزرگ اسلام حسین خرازی فرمانده مؤمن، عارف و شجاع لشکر 14 امام حسین .
سرداردلاور و مؤمن لشکر بدر اسماعیل دقایقی .
سردار رشید اسلام ید ا.. کلهر قائم مقام لشکر 10 سیدالشهدا .
سردار حاج قاسم میر حسینی قائم مقام لشکر 41 ثارا..
سردار محمد فرومندی قائم مقام لشکر 5 نصر
سردار هاشم اعتمادی فرمانده تیپ امام حسن،
محمد علی شاهمرادی فرمانده تیپ 44 قمر بنی هاشم که از استان چهارمحال و بختیاری بود،
محمدی زاده جانشین لشکر 7 ولیعصر
سردار مؤمن و شجاع نوری جانشین لشکر 27 حضرت رسول .
سردار ذوالانوار رئیس ستاد لشکر 19 فجر
سردار خلیل مطهرنیا مسؤل عملیات لشکر 33 المهدی
سردار مرتضی جاویدی فرمانده گردان خط شکن لشکر المهدی،
سردار فریبرز پناهی فرمانده گردان امام محمد باقر (ع) تیپ 48 فتح

استحکامات منطقع عملیات
دشمن با توجه به اهمیت منطقه، زمین شرق بصره را مسلح به انواع موانع و استحکامات کرده بود و با رها کردن آب در منطقه ، انجام هرگونه عملیاتی را غیر ممکن ساخته و فضای امنی را برای خود به وجود آورده بود تا بتواند حرکت هر نیروی مهاجم را قبل از دستیابی به خط اول خود سرکوب کند.
*خط اول دشمن*
اولین خط دفاعی دشمن دژی بود که در یک سمت آن سنگرهای بتونی برای استراحت نیرو و در سمت مقابل، سنگرهای دیده بانی و تیربار با مهمات آماده و سنگرهای تانک احداث شده بود. این دژ، دشمن را از موقعیت ممتازی برای اشراف و تسلط کامل بر منطقه برخوردار می کرد.
در پشت خط اول چند موضع هلالی شکل احداث، که قطر هر یک به 300 الی 400 متر و ارتفاع آن به 5 تا 6 متر می رسید. در پشت مواضع هلالی، جاده برای تردد و استقرار تانک ساخته شده بود و به این وسیله تانک می توانست با استقرار روی مواضع مشخص شده، کل منطقه درگیری را زیر پوشش گلوله مستقیم و تیربار های خود قرار دهد.

*خط دوم دشمن*
دومین خط دشمن به فاصله صد متر از خط اول و به موازات آن احداث، و سیل بندی بود به عرض 205 و ارتفاع 4 مترکه دارای موضع پیاده، کانال مواصلاتی و مواضع تانک بود. این سیل بند از جنوب جاده شروع می شد و به سمت اروند ادامه داشت.
*خط سوم دشمن*
سومین خط دشمن، خاکریزی بود به موازات خط دوم و دارای مواضع پیاده و تانک که در جلوی آن کانال متروکه ای به عرض 4 و عمق 2 متر احداث شده بود.
*خط چهارم دشمن*
چهارمین رده ی دشمن در پشت نهر دوعیجی قرار داشت و شامل نهر، دژ و چندین موضع هلالی پی در پی، که بر توانایی دشمن برای مقابله و دفاع می افزود.
*خط پنجم دشمن*
پنجمین رده دشمن در پشت نهر جاسم قرار داشت. ضمن آن که در حد فاصل خط چهارم و پنجم، قرارگاه دشمن، از جمله قرارگاه تاکتیکی سپاه سوم (مقر فرماندهی لشکر11)، دارای مواضع مستحکمی بود و پدافند مستقل داشت. پس از خط جاسم تا کانال زوجی، مرکز توپخانه، لجستیک و عقبه لشکر 11 قرار گرفته بود .
این در حالی بود که رده ششم و هفتم دشمن شامل کانال زوجی و مثلثی های غرب کانال زوجی بود.
در منطقه شلمچه، دشمن زمین را به شکل پنج ضلعی درآورده بود. که از استحکامات بسیار پیچیده ای بر خوردار بود.

*اهداف عملیات*
منطقه شلمچه به لحاظ اهمیت سیاسی و نظامی آن، به عنوان یکی از معابر وصولی شهر بصره، همواره در زمره اهداف قوای نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار داشت.
در صورت تسلط بر این منطقه، جمهوری اسلامی می توانست برتری خود در جنگ را به اثبات برساند.

*منطقه عملیات*
منطقه عملیاتی شلمچه که در جنوب شرقی شهر مهم بصره قرار گرفته و تقریبا نزدیک ترین محور وصولی به این شهر به شمار می آید، به مناطق و محورهای زیر محدود می باشد:
از شمال، به آب گرفتگی جنوب زید.
از شرق، به دژ مرزی ایران و عراق.
از جنوب، به رودخانه اروند و اروند صغیر.
از غرب، به کانال زوجی و شهرهای تنومه و الحارثه.
این منطقه از تعداد زیادی نهر، کانال، خاکریز، جاده و …. تشکیل شده است که همه آن ها در بخش شمالی اروند قرار دارند.
هم چنین، آب گرفتگیهای متعددی در این منطقه وجود داشت که از سوی ارتش عراق به عنوان موانعی در مقابل هر گونه نفوذ قوای جمهوری اسلامی ایجاد شده اند.

*استعداد دشمن*
منطقه عملیاتی شلمچه در حوزه مسیولیت پدافندی سپاه سوم عراق بود و سه لشکرِ ،11 پیاده، 5 مکانیزه و 3 زرهی در این منطقه مستقر بودند که با شروع عملیات، تعداد دیگری از لشکرهای عراق به تدریج در منطقه عملیاتی حضور یافتند.
*این لشکرها عبارت بودند از:*
الف – پیاده: لشکرهای 2، 4، 7، 8، 22، 32، 14، 15، 25، 18، 30، 29، 27، 28، 33، 20 و 35 .
ب – زرهی: لشکر های 6، 10 و 12.
ج – مکانیزه: لشکر 1.
د – گارد ریاست جمهوری: لشکرهای 1، 2، 3 و6 .
در ذیل، تمام یگان هایی که به منطقه کربلای 5 اعزام شدند، بر حسب تیپ آورده شده است:

الف – پیاده: تیپ های 36، 4، 5، 29، 18، 19، 38، 39، 23، 22، 28، 45، 47، 48، 14، 44، 71، 72، 74، 75، 76، 78، 79، 81، 82، 83، 84، 88، 90، 91، 93، 94، 95، 96، 101، 102، 103، 105، 106، 107، 109، 111، 112، 113، 114، 116، 117، 118، 119، 120، 238، 412، 413، 417، 418، 421، 422، 423، 426، 428، 429، 430، 431، 435، 436، 437، 438، 439، 442، 443، 501 ، 502، 506، 603 ، 604، 605، 701، 702، 703، 704، 707، 801 و 805.
ب – زرهی : تیپ های 34، 6، 12، 26، 30، 16، 17، 42، 37 و50 و گردان تانک لشکر 11 پیاده.
ج – مکانیزه: تیپ های 27، 8، 20، 15، 25، 24 و 46.
د – گارد ریاست جمهوری: تیپ های 4، 5، 6، 7، 8، 16، 17 پیاده، 2 و 10 زرهی، 3 نیروی مخصوص و 11 کماندو.
هـ – نیروهای مخصوص: تیپ های 65، 66 و 68.
و – کماندو: تیپ های 1، 2 و 3 ستاد کل، هفت تیپ کماندویی از سپاه های هفت گانه و پنج گردان مستقل کماندو.
ز – توپخانه :46 گردان.

*قوای خودی*
براساس آخرین اطلاعات از 240 گردان آماده برای کربلای چهار ، 60 گردان بکار گرفته شد ، که 180 گردان آماده بود و مجموعا، 20 گردان از گردان های عمل کننده در کربلای4 بازسازی و در مجموع سازمان رزم عملیات بر مبنای 200 گردان نیرو، در سه قرارگاه در تابعیت قرارگاه مرکزی به شکل زیر، طراحی بنحویکه با امعان نظر به محدودیت زمین عملیات ، برای اولین بار از هم عیور می کردند :
*قرارگاه مرکزی: (خاتم الانبیاءص).*
*قرارگاه های تحت امر عمل کننده :*
1) قرارگاه کربلا به فرماندهی سردار غلامپور با یگانهای زیر ماموریت خط شکنی را بعهده داشت :
1. لشکر 25 کربلا
2. لشکر 41 ثارالله علیه‌السلام.
3. لشکر 31 عاشورا.
4. تیپ مستقل 33 المهدی (عج).
5. تیپ مستقل 18 الغدیر.
6. تیپ مستقل 48 فتح.
قرارگاه نجف به فرماندهی سردار مصطفی ایزدی، ماموریت ادامه عملیات ، با یگان های :
1. لشکر 17 علی بن ابی طالب علیه‌السلام.
2. لشکر 5 نصر.
3. لشکر 105 قدس.
4. لشکر 155 ویژه شهدا.
5. لشکر 21 امام رضا علیه‌السلام.
6. تیپ مستقل 57 حضرت ابوالفضل علیه‌السلام.
7. تیپ مستقل 12 قائم (عج).
قرارگاه قدس به فرماندهی سردار عزیز جعفری ماموریت آن هم ادامه عملیات با یگانهای :
1. لشکر 27 محمد رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم.
2. لشکر 7 ولی عصر (عج).
3. لشکر 8 نجف اشرف.
4. لشکر 14 امام حسین علیه‌السلام.
5. لشکر 32 انصارالحسین علیه‌السلام.
6. تیپ مستقل 44 قمربنی هاشم علیه‌السلام.
یگان های عمل کلی :
1) گردان مستقل 38 زرهی ذوالفقار، تیپ 20 زرهی رمضان و تیپ توپخانه 15 خرداد تحت امر قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) بودند. در مجموع، 24 گردان توپخانه، آماده آتش وجود داشت.
2) البته در جریان عملیات نیز قرارگاه عملیاتی نوح به فرماندهی سردار علایی با تیپ های مستقل 110 خاتم الانبیاء( ص ) و 22 بدر به نیروهای عمل کننده ملحق شدند.
3) ده یا پانزده واحد توپخانه نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی.
4) پشتیبانی هوانیروز ، نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش
5) تمام یگانهای مهندسی سپاه
6) جهادهای استانهای فارس، نجف آباد، کرمان و تیپهای مهندسی سپاه

*ادامه دارد*👈