سیستم آموزشی ما با پژوهش عجین نشده است، ما هر ساله با مدیر مدارس جلسه می‌گذاریم، دو رابط برای مدرسه‌ها گذاشته‌ایم، یک رابط از میان همکاران و یکی از میان دانش آموزان انتخاب می‌کنیم. متاسفانه برخی همکاران ما با فعالیت پژوهشسرا آشنا نیستند، آگاهی و تخصص ندارند. هر بار باید فعالیت‌های پژوهشی را برای همکاران […]
پژوهشسرا در چه زمینه‌هایی فعالیت دارد
در واقع اینجا پژوهشکده آموزش و پرورش است که هم در بخش معلم‌ها و هم در بخش دانش آموزی فعالیت می‌کند. در بخش معلم‌ها، ما به عنوان دبیر کمیته پژوهشی، مقالات علمی پژوهشی، ISI، کتاب‌های چاپ شده و دیگر فعالیت‌های پژوهشی را رصد و معرفی و از صاحبان آثار تقدیر می‌کنیم.
کسب رتبه برتر کشوری در طرح اقدام پژوهی
حسینی بیان داشت اقدام پژوهی یکی از طرح‌هایی است که از نظر کمی و کیفی مورد استقبال معلم‌ها قرار گرفته است که بر اساس آن مشکلات و مسائل آموزشی و تربیتی دانش آموزان را در کلاس‌های درس بررسی می‌کنند و برای رفع مشکل طرحی ارائه می‌دهند. در این باره امسال حدود 175 طرح اقدام پژوهشی به دست ما رسید، ما 5 طرح را انتخاب و به استان فرستادیم، الان دومین بار است که در سطح کشور رتبه کسب می‌کنیم، یک بار سال 96 آقای افضلی، و امسال هم خانم اعظم شمس در این طرح جزو رتبه‌های برتر کشوری شده‌اند.
در بخش پژوهش سرای دانش آموزی در 2 بخش ترویج علوم جدید و در بخش جشنواره عملیات آزمایشگاهی فعالیت داریم. از جمله علومی که در پژوهشسرا مورد توجه قرار داده‌ایم علوم پایه مثل زیست، شیمی، علم نانو، علم نجوم و علم فیزیک است. جزو اولین شهرهایی بودیم که دوره رباتیک را آوردیم و جزو رتبه‌های برتر بودیم، یکی از علومی که در آن فعالیت خوبی داشته‌ایم علم نانو هست، از سال 87 تا الان 9 سابقه نانوی کشوری را شرکت کرده‌ایم، رتبه‌های خوبی هم داشتیم، مثلاً رتبه 62 و 200 را داشتیم، اما میانگین رتبه دانش آموزان ما بین 30 هزار دانش آموزی که در مسابقات کشوری شرکت می‌کنند رتبه‌های بین 1000 تا 2000 است، که رتبه خوبی است. از پارسال تا الان المپیاد نانو جزو المپیادهایی است که بنیاد نخبگان آن را تایید کرده، لوح تقدیر، امتیاز راه یافتن به دانشگاه بدون کنکور و تمهیدات دیگری را ایجاد کرده‌اند که باعث می‌شود انگیزه دانش آموزان برای شرکت در این گونه مسابقات بیشتر شود.
در زمینه هوافضا فعالیت‌های خوبی داشته‌ایم، تجهیزات خوبی در آزمایشگاه در اختیار داریم. دو هواپیمای بدون سرنشین، کابین اموزش خلبانی، پهباد، گلایدر و موشک‌های آبی را داریم. ما در سال 95 توانستیم بین 1200 گروه هوافضا که در دانشگاه شهیدبهشتی برگزار شد در رشته هواپیمای بدون موتور رتبه 1 را کسب کنیم، همچنین در رشته بالسایی رتبه 2 را کسب کردیم. الان هم با یک شرکتی که زیرنظر جمپا (جشنواره ملی پرواز آزاد ایران) است صحبتهایی کرده‌ایم، امیدواریم در زمینه علمی به ما کمک کنند. اما هم در رباتیک و هم در نانو به دلیل آنکه آموزش پرورش مدرس مجربی معرفی نکرد و باید از بیرون مدرس می‌آوردیم، با مشکلاتی مواجه شدیم.
برای مسابقه جابربن حیان یکی از طرح‌های ما به مسابقه کشوری راه یافت و جزو ده طرح اول شد. در هفته گذشته مسابقه شناخت مغز را بین 11 نفر از دانش آموزان را برگزار کردیم که اگر منتخب شوند به مسابقه کشوری و بعد به مسابقه کره جنوبی راه می‌یابند. مسابقه تبیان نیز در اردیبهشت ماه برگزار می‌شود. سعی می‌کنیم همه این مسابقات را پی گیری کنیم.
مدرس‌ها به سمت خودتوسعه ای باشند
سیدعبدالعظیم حسینی درباره کمبود نیروهای متخصص در پژوهشگاه می‌گوید: آموزش و پرورش از نظر تامین بودجه کمک‌هایی کرده، ولی باید بیشتر حمایت شویم. بزرگ‌ترین مشکل ما در حال حاضر کمبود نیروهای متخصص است، نیروهایی که در زمینه هوافضا، فناوری‌ها، دوره‌های جدید در رشته‌های شیمی و فیزیک و … دوره دیده باشند و متخصص باشند در آموزش و پرورش نداریم، مدرس‌های ما به دنبال چنین فعالیت‌های علمی و پژوهشی جدید نیستند، باید مدرس‌های ما به سمت خودتوسعه ای باشند، دوره‌های مرتبط با تخصص‌های جدید را بگذرانند. مثلاً مدرس برود دوره پیشرفته هوافضا را ببیند. در حال حاضر نیروهایی که کار با فناوری و دستگاه‌های جدید فناوری را بشناسند و آموزش دیده باشند خیلی کم داریم، خود من دکترای زیست شناسی دارم، ولی برای کار با دستگاه‌ها این نیاز وجود دارد که دوره‌های کار با دستگاه‌های پیشرفته را بگذرانم، چون دستگاه‌ها پیشرفته هستند و تخصص بالایی می‌خواهد؛ همه اینها نیاز به حمایت دارد.
مشکلاتی که توسط فرماندار و شهردار حل می‌شوند
واقعیتی که وجود دارد این است که ما باید برای جذب نیروهای متخصص بودجه در اختیار داشته باشیم. بهترین راه این است که آموزش و پرورش از میان کارمندهای خود افرادی را برای گذراندن دوره‌های جدید پژوهشی و آموزشی انتخاب کند تا این افراد دوره‌ها را طی کنند و ما بتوانیم از این افراد در پژوهشسرا استفاده کنیم. نمی‌توان از این موضوع چشم پوشی کرد که به دلیل اینکه آموزش و پرورش با مشکل کمبود معلم مواجه است مدرس‌های خوبی به پژوهشسرا نمی‌فرستد.
متاسفانه در گچساران پارک علم و فناوری هنوز نداریم، یک مرکز رشد داریم که هنوز راه نیفتاده است. اگر مرکز رشد، اداره شرکت نفت، مراکز دانشگاهی، فرمانداری و شهرداری با ما همکاری کنند، می‌توانیم کمبودها را رفع کنیم. مکان پژوهشسرا به دلیل استقلالی که دارد خوب است، ولی مکانی دور از رفت و آمد و پرت است، همینطور مشکل خرابی جاده را چندبار با شهرداری مطرح کرده‌ایم ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است.
هیئت امنای پژوهشسرا متشکل از 16 نفر هست. دو کمیته پژوهشی و هیئت امنا را داریم که هر دو ماه یکبار مرتباً جلسات برگزار می‌شود. فعالیت‌های پژوهشسرا به‌طور کامل باید زیرنظر هیئت امنا باشد، ولی متاسفانه تا الان کسی طرحی در این جلسات ارائه نکرده، یا مطالبه گری نشده است، در کل حوزه پژوهش برای دوستان تبدیل به دغدغه نشده است. آقای فرماندار و شهردار که جزو افراد اصلی هیئت امنا هستند به دلیل مشغله زیاد در جلسه شرکت نداشته‌اند و نماینده خود را می‌فرستند که خیلی کاری برای ما پیش نمی‌برد. اگر مراکز آموزشی، شرکت نفت و بقیه دوستان تعامل بیشتری داشته باشند برای ما ارزشمند است.
اهمیت نهادینه کردن تفکر پژوهش محور
سیستم آموزشی ما با پژوهش عجین نشده است، ما هر ساله با مدیر مدارس جلسه می‌گذاریم، دو رابط برای مدرسه‌ها گذاشته‌ایم، یک رابط از میان همکاران و یکی از میان دانش آموزان انتخاب می‌کنیم. متاسفانه برخی همکاران ما با فعالیت پژوهشسرا آشنا نیستند، آگاهی و تخصص ندارند. هر بار باید فعالیت‌های پژوهشی را برای همکاران توجیه کنیم تا ضرورت این فعالیت‌ها کم کم نهادینه شود.
مشکل دیگری که به نظر من وجود دارد ساختاری است، اولویت اول برای مدارس این است که معلم در کلاس حضور داشته باشد، ولی اگر اینجا تعطیل باشد یا مدرس نداشته باشد کسی اعتراضی نمی‌کند. اینجا در اولویت‌های بعدی اموزش و پرورش است، در حالی که پژوهش و تفکر پژوهش محور را ما باید به موضوعات درسی دانش آموزان گره بزنیم. مشکلاتی از جمله عدم آگاهی والدین، ضعف آگاهی مدیران از فعالیت‌های پژوهش محور، نگرش منفی برخی کارشناسان از جمله مشکلات فرهنگی است که با آن مواجه ایم.
طراحی آزمایش‌های جذاب برای جذب بیشتر دانش آموزان
برای جذب و ایجاد انگیزه در دانش آموزان چه فعالیت‌هایی صورت داده‌اید؟ بازدید مدارس را در برنامه‌های پژوهشسرا داریم، مثلاً اخیراً حدود صد نفر از دانش آموزان مدرسه علوی برای بازدید به پژوهشسرا آمدند، در چند روز اخیر یک دوره کامل برای معلم‌های کل شهرستان برگزار کردیم. بخش آسمان ما و نجوم خیلی مورد توجه معلم‌ها و دانش آموزان قرار گرفته است. همچنین یکسری آزمایش‌ها با عنوان «آزمایش‌های جذاب» طراحی کرده‌ایم و دانش آموزان را از این طریق با آزمایش‌های علمی آشنا می‌کنیم تا بیشتر جذب تحقیق و آزمایش شوند. البته بیشتر مدارس غیرانتفاعی بازدید داشته‌اند، ولی ما تلاش می‌کنیم برای مدارس دیگر هم فضای بازدید را فراهم کنیم.
رشته‌های علوم انسانی بیش از پیش فعالیت کنند!
با توجه به اهمیت علوم انسانی و اجتماعی در زمان کنونی و ضرورت توجه به این حوزه پژوهشسرا در این زمینه چه فعالیت‌هایی داشته است؟ موضوعاتی را در حوزه علوم انسانی مطرح می‌کنیم که با علوم انسانی بیشتر آشنا بشوند. همکاران فرهنگی ما در بخش علوم انسانی مقالات خوبی کارکرده‌اند. همچنین پیگیر هستیم یک خانه قرآن پژوهی ایجاد کنیم.
متاسفانه بسیاری از دانش آموزان فکر می‌کنند فقط رشته‌های برق، فیزیک و شیمی، زیست شناسی می‌توانند در جشنواره خوارزمی شرکت کنند درحالی که برای رشته‌های علوم انسانی نیز خوارزمی برنامه دارد و می‌توانند شرکت کنند. هر مسئله‌ای و مشکلی که بتوانند بررسی کنند، برایش راه حل پیدا کنند، ما استقبال و حمایت می‌کنیم. در حال حاضر چند نفر از دانش آموزان که در هفته پزوهش مورد تشویق قرار دادیم در بخش شعر و علوم انسانی فعال هستند. یکی از دغدغه‌های من این است که دوره‌های خلاقیت را برای دانش آموزان برگزار کنم، دوره‌ای را در این رابطه در دانشگاه شریف گذرانده‌ام. همچنین دغدغه من این است که دوره روش پژوهش و دوره‌های متنوع دیگری را بتوانیم راه اندازی کنیم.
تامین زیرساخت و متخصص برای آزمایشگاه زیست فناوری
آزمایشگاه زیست فناوری و سلولهای بنیادی بیشتر در رابطه با آزمایش‌های پزشکی است که آگاهی و دانش دانش آموزان را در رابطه با زیست فناوری بالا می‌برد. این را می‌خواهیم در آزمایشگاه راه اندازی کنیم، با قطب کشوری زیست فناوری و قطب کشوری سلولهای بنیادی رای زنی کرده‌ایم تا زیرساخت‌های لازم فراهم شود. وسایل مورد نیاز را تا حدودی خریداری کرده‌ایم ولی کامل نیست، آقای تاجگردون و مدیر کل برای خرید وسایل کمک کرده‌اند ولی نیاز به سکوبندی و تجهیز ابزار و وسایل داریم، با معاون دبیر ستاد کل کشور، آقای دکتر حمیدیه و دوستان دیگری که در قطب زیست فناوری مشغول به فعالیت هستند صحبتهایی کرده‌ایم. اگر این آزمایشگاه راه اندازی شود حتی شاید بتوانیم خیلی از تحقیقات دانشگاهی را در اینجا انجام دهیم و از این ظرفیت بهره کامل را ببریم.
لازم به ذکر است سیدعبدالعظیم حسینی با تحصیلات دکترای تخصصی زیست شناسی گرایش فیزیولوژی، مدیر پژوهشسرای دانش آموزی، رابط پژوهشی اداره آموزش و پرورش، دبیر جشنواره جوان خوارزمی، دبیر قطب زیست فناوری و سلولهای بنیادی، دبیر کمیته پژوهشی آموزش و پرورش و دارای چندین مقاله علمی پژوهشی و علمی مدیریتی می‌باشد.
